Działania odwetowe

Co to są działania odwetowe?

Działania odwetowe to wszelkie bezpośrednie lub pośrednie działania podejmowane przeciwko sygnaliście w związku z dokonanym przez niego zgłoszeniem naruszeniem prawa. Ustawa o ochronie sygnalistów szczegółowo określa, jakie zachowania mogą być uznane za działania odwetowe oraz jakie sankcje grożą za ich stosowanie.

Przykłady działań odwetowych

Działania odwetowe mogą przybierać różne formy, w tym:

1. Zwolnienie z pracy: Bezpośrednie zakończenie stosunku pracy z sygnalistą w odpowiedzi na jego zgłoszenie.

2. Obniżenie wynagrodzenia: Redukcja pensji sygnalisty jako forma represji za dokonane zgłoszenie.

3. Przeniesienie na niższe stanowisko: Degradacja sygnalisty na stanowisko o niższym prestiżu lub mniejszych kompetencjach.

4. Wstrzymanie awansu: Blokowanie możliwości awansu zawodowego w ramach odwetu.

5. Nałożenie kar dyscyplinarnych: Stosowanie formalnych kar w postaci nagan, upomnień czy innych sankcji dyscyplinarnych.

6. Mobbing: Długotrwałe, systematyczne nękanie lub zastraszanie sygnalisty w miejscu pracy.

7. Dyskryminacja: Nierówne traktowanie sygnalisty w zakresie praw i obowiązków pracowniczych.

8. Inne formy zastraszania: Wszelkie inne działania mające na celu zastraszenie, nękanie lub wywieranie presji na sygnalistę, w tym groźby, przemoc psychiczna lub fizyczna.

Działaniem odwetowym jest bezpośrednie lub pośrednie działanie lub zaniechanie w kontekście związanym z pracą, które jest spowodowane zgłoszeniem lub ujawnieniem publicznym i które narusza lub może naruszyć prawa sygnalisty lub wyrządza lub może wyrządzić nieuzasadnioną szkodę sygnaliście

- Ustawa o ochronie sygnalistów, Art. 2, ust. 2

Ochrona przed działaniami odwetowymi

Ustawa o ochronie sygnalistów przewiduje szereg środków ochronnych, które mają na celu zapobieganie działaniom odwetowym oraz zapewnienie sygnalistom bezpieczeństwa i wsparcia:

1. Zakaz działań odwetowych: Wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane żadne działania odwetowe, ani próby lub groźby takich działań (Art. 11).

2. Prawo do odszkodowania: Sygnaliści, którzy doświadczyli działań odwetowych, mają prawo do odszkodowania za poniesione straty finansowe i niematerialne (Art. 14).

3. Ciężar dowodu: To na pracodawcy spoczywa ciężar dowodu, że podjęte działania nie były motywowane zgłoszeniem dokonanym przez sygnalistę (Art. 12, ust. 3).

Przykłady działań niezgodnych z prawem

1. Wstrzymanie udziału w szkoleniach: Ograniczanie dostępu do szkoleń podnoszących kwalifikacje zawodowe jako forma represji.

2. Nieuzasadnione skierowanie na badania lekarskie: Przymusowe wysyłanie sygnalisty na badania, w tym psychiatryczne, bez uzasadnionej potrzeby.

3. Przekazanie obowiązków innemu pracownikowi: Odbieranie dotychczasowych obowiązków i przekazywanie ich innym pracownikom.

Za działania odwetowe z powodu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego uważa się także próbę lub groźbę zastosowania środka określonego w ust. 1

- Ustawa o ochronie sygnalistów, Art. 12, ust. 2

Konsekwencje prawne za działania odwetowe

1. Grzywny: Nakładanie kar finansowych na pracodawców lub osoby odpowiedzialne za stosowanie działań odwetowych.

2. Kary ograniczenia wolności: Możliwość nałożenia kary ograniczenia wolności na osoby winne działań odwetowych.

3. Kary pozbawienia wolności: W przypadkach szczególnie uporczywego działania odwetowego, możliwe jest nałożenie kary pozbawienia wolności do lat 3 (Art. 55 ustawy o ochronie sygnalistów).

Podsumowanie

Działania odwetowe stanowią poważne naruszenie praw sygnalistów i są surowo karane przez prawo. Ustawa o ochronie sygnalistów wprowadza szeroki wachlarz środków ochronnych, które mają na celu zapobieganie takim działaniom oraz zapewnienie sygnalistom bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Pracodawcy muszą być świadomi swoich obowiązków i konsekwencji związanych ze stosowaniem działań odwetowych, aby promować kulturę transparentności i odpowiedzialności w miejscu pracy.